Cztery pory roku – Klimat i pogoda w Tatrach.

Nieco danych klimatycznych:
Średnia roczna temperatura:
Nad Morskim Okiem: 2.5oC,
Na Kasprowym Wierchu: –0.8oC
Największy dobowy opad śniegu zanotowano na Hali Gąsiennicowej - 30 cm.
Średni roczny opad na Kasprowym Wierchu – 1650mm (na Mazowszu ok. 450mm)
Zima trwa średnio 7 miesięcy a lato 4 miesiące.

Styczeń
Najlepszy miesiąc do uprawiania turystyki zimowej

Luty
Minimum roczne opadów. Ale śniegu wciąż przybywa. Wzrasta zagrożenie lawinowe.

Marzec
Aktywują się niże atlantyckie. Częste przechodzenie frontów powoduje obfite śnieżyce. Bardzo duże zagrożenie lawinowe. Najgorszy miesiąc dla turystyki.

Kwiecień
Pada jeszcze dużo śniegu, schodzą lawiny typu ciężkiego
Zdecydowanie zły miesiąc dla turystów

Maj
Zaczyna się krótka wiosna przechodząca szybko w pełnię lata. Najmniej dni pogodnych.

Czerwiec
Przez 22 dni czerwca Tatry są pod wpływem wilgotnych i ciepłych mas powietrza polarno-morskiego. Sprawia to, że pogoda w czerwcu są bardzo kapryśna. Średnio 26 dni jest pochmurnych lub zamglonych a popołudniowa burza czy deszcz jest niemal regułą.
Na północnych ścianach Tatr Wysokich leży jeszcze dużo śniegu. W Tatrach Zachodnich śnieg zalega w żlebach i ocienionych kotłach.
Najdłuższy dzień 16h 11min.

Lipiec
Maksimum roczne opadów przypada na czerwiec i lipiec.
Zaczyna się najazd na Tatry. W miesiącach wakacyjnych lepiej zaplanować dłuższe wyjazdy w góry Skandynawii, Alpy czy Kaukaz niż tracić czas, nerwy i pieniądze w Tatrach.

Sierpień
Najlepszy miesiąc dla turystyki ceperskiej.

Wrzesień
Najlepszy miesiąc do letniej turystyki

Październik
W październiku mamy największe szanse na stabilną pogodę. Średnio 8 dni bywa bezchmurnych.

Listopad
Zaczyna się zima. Z uwagi na liczne niże nadciągające nad Polskę trudniej o stabilna pogodę. Duże oblodzenie szczytów ale śniegu niewiele.

Grudzień
Najkrótszy dzień tylko 8h 08 min.
 

Jaka będzie pogoda?

Internetowy podręcznik meteo Ryszarda Lutosławskiego znajdziesz na: http://www.paralotnie.atomnet.pl/paralotnia/parakurs/meteo.html
Publikacja naprawdę świetna! Napisana przez pilota a kto jak kto ale piloci na pogodzie się znają. Nie będę więc wyważał otwartych drzwi bo tam jest w zasadzie większość wiadomości z meteo potrzebnych turyście. Wspomnę tylko o paru zjawiskach dotyczących ściśle pogody w górach.

Załamanie pogody
Termin ten jest równie rozpowszechniony co niewiele mówiący. Jego trafność jednak stanowi o jego popularności. Zjawisko załamania pogody to najczęściej gwałtowna i niespodziewana zmiana pogody na gorsze. Niespodziewana najczęściej dla tych, którzy potrafią jedynie rozpoznać czy pada czy jest słońce. Pomijając zjawiska ściśle lokalne i nieprzewidywalne, załamanie pogody związane jest najczęściej z przejściem frontu chłodnego. Ten z kolei jest nieodłącznym elementem niżu.

Układ baryczny zwany niżem najczęściej dociera nad Polskę znad północnego Atlantyku. W tej wylęgarni niże powstają w wyniku zderzenia się wilgotnej i ciepłej masy powietrza niesionej przez Prąd Zatokowy z chłodnym powietrzem polarnym. Taki “wirek” składa się z więc z ciepłego klina wbitego w zimne cielsko. Granice tych stref to właśnie fronty atmosferyczne: ciepły i zimny.

Ciepły jest łatwo rozpoznawalny. Przesuwa się wolniej od zimnego a jego nadejście zwiastują chmury Ci (nawet na 900 km przed frontem) i Cs a potem postępujące opady. Gorzej ma się sprawa z przewidzeniem nadejścia frontu chłodnego. Przesuwa się szybciej a widoczny staje się na kilka godzin przed nadejściem jako wał chmur Cb przesłaniających horyzont. Burza frontowa z nim związana jest najgorszym gatunkiem burzy i może stać się prawdziwym kataklizmem dla ludzi przebywających wysoko w górach. Pomijając takie przyjemności jak oblodzenie, opad gradu, śniegu (nawet w lipcu i sierpniu!), huraganowy wiatr czy pioruny - prądy wstepujące takiej chmury burzowej są w stanie wessać człowieka do jej wnętrza!

Halny powstaje gdy ośrodek wyżowy zalega na południowym wschodzie a niż na północnym zachodzie względem interesującego nas pasma. Przy takim układzie barycznym ciepłe i wilgotne masy powietrza przemieszczające się z południa na północ natrafiają na ścianę Tatr. Pokonując ją muszą się unieść w górę przeszło kilometr przy czym ochładzają się o 0,6oC na każde 100m zyskanej wysokości. Przy gwałtownym ochłodzeniu zostaje przekroczony punkt rosy i większość wilgoci zawartej w powietrzu zostaje zrzucona po słowackiej stronie w postaci deszczu. Po przekroczeniu grani chłodne powietrze ogrzewa się opadając o 1oC/100m (bo jest suche!) czemu towarzyszy gwałtowne rozprężanie i wzrost prędkości.
Zazwyczaj halny trwa kilka dni rzadko tydzień. Osiąga siłę huraganu, często jego prędkość wynosi ponad 40m/s czyli około 150 km/h albo 13 stopni w dwunastostopniowej skali Beauforta J. Na Kasprowym Wierchu zanotowano prędkość wiatru 280 km/h zapewne w porywach mógł mieć więcej ale odfrunął wiatromierz. Największą siłę halny osiąga po południowej stronie najniższego rejonu głównej grani Tatr – na hali Kondratowej.
Gdy wieje halny wielce utrudnione a nawet niemożliwe jest poruszanie się w odkrytym terenie. Już przy 40m/s siła działająca na 1 m2 (przyjmijmy, że tyle wynosi powierzchnia człowieka z plecakiem) przekracza 100kG! Oprócz tego halny powoduję obniżenie sprawności psychofizycznej organizmu.
Wiatr ten jest ciepły i suchy. Z tego względu nazywany bywa pożeraczem śniegu. Bywało, że w ciągu nocy potrafił wytopić 30 cm pokrywy śnieżnej.

Siła wiatru:
 
Określenie prędkości wiatru
m/s
km/h
Stopnie wg skali Befourta
Siła w kG działająca na 1m2
Działanie na człowieka
Cisza
0
0
0
0
  
Słaby
0-4
0-14
1-2
0.1-0.5
  
Umiarkowany
5-7
15-25
3-4
2-4
Odczuwana temperatura jest o około 10oC niższa od rzeczywistej
Dość silny
8-10
30-36
5
6
  
Silny
11-13
37-47
6
11
  
Bardzo silny
14-20
48-72
7-8
17-25
Chodzenie pod wiatr utrudnione
Wichura
21-30
73-110
9-11
36-64
  
Huragan
> 30
>110
12-16
>70
Oddychanie utrudnione

 

Wiatr Orawski – silny wiatr zachodni wiejący od doliny Czarnego Dunajca.
Zobacz także: wiatr górski i dolinny w rozdziale 8 Internetowego Podręcznika Meteo.
Kierunek wiatru nie wskazuje kierunku przemieszczania układów barycznych! Przykładowo, wschodni wiatr występuje zarówno gdy rozbudowuje się wyż kontynentalny znad Rosji (dobra pogoda) jak i przy nasuwaniu się niżu z rejonu Morza Śródziemnego powodującego obfite opady. Co gorsza chmury, zwłaszcza burzowe, bardzo często przesuwają się w kierunku przeciwnym do odczuwanego wiatru.

Temperatura odczuwana:

Temperatura powietrza [st. C]
0
-5
-10
-15
-20
-25
-30
-35
Prędkość wiatru [m/s]
3
-2
-7
-12
-18
-23
-28
-33
-37
5
-8
-14
-20
-26
-32
-38
-44
-51
7
-11
-18
-25
-32
-38
-45
-52
-58
10
-14
-21
-29
-36
-43
-50
-57
-64
13
-17
-24
-32
-39
-47
-54
-61
-68
16
-18
-26
-34
-42
-49
-57
-65
-73
19
-19
-27
-35
-43
-51
-59
-66
-75
23
-20
-28
-36
-44
-52
-60
-68
-77
27
-21
-29
-37
-45
-53
-61
-70
-80

Zachmurzenie orograficzne i opad orograficzny
Mechanizm powstawania tych zjawisk jest podobny do rozwoju fenu. Najważniejszą przyczyna jest mur górski zagradzający drogę masom powietrza. Jeśli wznoszące się nad górami powietrze ochładza sięto powstają chmury orograficzne po nawietrznej stronie. Jeśli prąd wstępujący nie jest w stanie utrzymać powstającej wilgoci to będziemy mieli opad orograficzny. Kojarzy mi się to zawsze z mokrą gąbką przeciskaną przez wyżymaczkę – gąbka przejdzie ale woda zostanie J

Burze ze względu na mechanizm powstawiania możemy podzielić na frontowe, konwekcyjne i adwekcyjne.
Burze konwekcyjne występują głównie w lecie w okresie silnego nasłonecznienia. Chmura burzowa jest najbardziej rozwiniętą formą chmury kłębiastej i może osiągać kilka a czasem nawet kilkanaście kilometrów średnicy a jej wysokość dochodzi do ośmiu tysięcy metrów. Proces tworzenia się takiej chmury jest w sprzyjających warunkach bardzo szybki. Piękny kalafior Cumulus Congestus może się zmienić w potwora Cumolonimbus w ciągu kilkunastu minut. Najczęściej jest to czas rzędu kilkudziesięciu minut. O warunkach sprzyjających powstawaniu chmury burzowej ostrzega nas wzrost zamglenia, wilgotności i temperatury (“parność”, “duchota”) oraz spadek ciśnienia. Wewnątrz chmury burzowej panują silne prądy konwekcyjne unoszące nawet duże krople wody do góry. Wyniesione na dużą wysokość zamarzają i opadają w postaci gradu.

Burze adwekcyjne powstają gdy chłodne powietrze napływa nagle nad rozgrzany teren. Taka sytuacja ma często miejsce za frontem chłodnym. Pojawiają się w ciągu całego roku i przesuwają się niezwykle szybko wraz z silnym wiatrem (patrz: termika naniesiona).

Prognozy pogody.
Obecnie prognozy krótkoterminowe potwierdzają się w ponad 80%. Prognozy długoterminowe są trafne mniej więcej w 60%.
Prognozy dla całego kraju mają raczej orientacyjny charakter gdyż pogoda w Tatrach może znacznie różnic się od panującej w innych rejonach Polski. Najważniejszą informacją w nich zawartą będzie sytuacja baryczna. Należy zwrócić baczną uwagę na to, co się dzieje nad Morzem Północnym i Danią gdyż stamtąd najczęściej nadchodzą niże.
Źródłem prognoz mogą być:
Komunikat turystyczno-narciarski TPN:
http://www.cyf-kr.edu.pl/tpn/kom/aktualny.html

NUMERYCZNA PROGNOZA POGODY ICM:
http://meteo.icm.edu.pl/

NUMERYCZNA PROGNOZA POGODY IMGW:
http://www.cyf-kr.edu.pl/IMGW/num/index_pl.html

Dziennik internetowy PAP:
http://dziennik.pap.com.pl/Pog/pog.html

Benek